Ignacy Daszyński

 

W 1918 roku w środowiskach polskich wszystkich zaborów istniał jasny konsensus: odrodzenie państwa polskiego. Nie było jednak pewne jak i kiedy. Jesienią stało się wiadome, że Rosja i cesarstwo habsburgów zmierzały do rychłego upadku, a okupacyjne wojska niemieckie wycofują się z europy wschodniej. Dla grupy galicyjskich polityków z PPSD i PSL był to wyraźny sygnał. 7 listopada w Lublinie ogłosili formowanie pierwszego rządu państwa polskiego. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński. 

Ignacy Daszyński urodził się w Zbarażu(w zaborze austriackim), w średniozamożnej rodzinie szlacheckiej. Uczył się na tyle dobrze, że po śmierci ojca pomagał utrzymywać rodzinę jako korepetytor. Do socjalistycznych środowisk został wprowadzony przez starszego brata, Feliksa. Ignacy regularnie publikował teksty w podziemnych gazetach, chodził na wiece, protesty, jeździł na europejskie zjazdy socjalistów. Wywrotowe działania Daszyńskiego powodowały, że był aresztowany lub więziony i w Prusach, i w Rosji, i w Austro-Węgrzech. W końcu XIX wieku, mając 31 lat, dostał się do parlamentu we Wiedniu z ramienia Polskiej Partii Socjalistyczno Demokratycznej, gdzie okazał się być sprawnym politykiem wiecowym. Gdy formowano legiony polskie, wstąpił do armii. 

Utworzenie rządu Daszyńskiego było swego rodzaju ucieczką w przód. Mając poparcie wojska, galicyjscy politycy przetarli szlak w formowaniu państwa. Rząd utworzony został w Lublinie, na terenie zaboru rosyjskiego. Powstał w opozycji do Rady Regencyjnej, działającej w Warszawie dzięki mandatowi państwa niemieckiego. 

11 listopada Józef Piłsudski przejął kierownictwo nad tworzeniem państwa od Rady. Trzy dni później dał Daszyńskiemu mandat zbudowania rządu ponad podziałami politycznymi. Środowiska narodowe jednak nie zdecydowały się dołączyć i Daszyński zrezygnował. Daszyński był premierem zaledwie 6 dni, ale jego program utorował drogę nowoczesnym jak na tamte czasy prawom, które dziś wydają się zupełnie naturalne.

Program rządu lubelskiego przewidywał parlamentarny system demokratyczny z prezydentem, równe prawa obywatelskie bez względu na płeć, narodowość, przekonania, religię etc. Ponadto prawa pracownicze, w tym ubezpieczenia i ośmiogodzinny czas pracy, możliwość tworzenia zrzeszeń oraz związków zawodowych.